Flebit (toplardamar iltihabı)

Tromboflebit (Yüzeyel Ven Tromboz) — Belirtiler, Tanı ve Tedavi

Tromboflebit, cilt yüzeyine yakın toplardamarlarda pıhtı ve iltihap gelişmesiyle oluşan bir durumdur. Genellikle bacaklarda görülür; bölgesel ağrı, kızarıklık ve sertlik en sık görülen belirtilerdir. Çoğu olgu yüzeysel ve kendini sınırlayan seyreder, ancak bazı durumlarda derin ven trombozu (DVT) gelişme riski bulunur; bu nedenle doğru değerlendirme önemlidir.

Tromboflebit Nedir?

Tromboflebit (flebit + tromboz), yüzeyel ven duvarında inflamasyonla birlikte pıhtı (trombus) oluşmasıdır. Kısaca; damarda iltihap → pıhtı → lokal ağrı/sertlik/kızarıklık şeklinde kendini gösterir. Yüzeyel tromboflebit (SVT) ile derin ven trombozu (DVT) farklıdır; SVT genellikle daha az tehlikelidir ama dikkat gerektirir. 

Tromboflebitin Nedenleri ve Risk Faktörleri

• Varisli damar varlığı

• İleri yaş ve hareketsizlik

• Geçirilmiş damar içi girişimler (IV kateter, flebotomi)

• Öyküsünde DVT veya tromboz olması

• Kan pıhtılaşma eğilimi (trombofili), kanser, hormonal tedaviler veya gebelik

• Lokal travma veya cilt enfeksiyonları

Bu faktörler hem yüzeyel hem de derin ven trombozu riskini artırabilir. 

Tromboflebitin Belirtileri Nelerdir?

• Etkilenen damar hattı boyunca ağrı ve hassasiyet

• Kızarıklık, ısı artışı ve deride sertleşmiş, ipliksi bir bant hissi

• Lokal ödem (şişlik)

• Nadiren ateş, yaygın kızarıklık veya kötüleşme — bu durumlarda enfeksiyon veya DVT açısından acil değerlendirme gerekir.

Tanı Nasıl Konulur?

Tanı genellikle fizik muayene ile başlar. Ancak derin ven trombozunu ekarte etmek ve trombüs yayılımını görmek için kompresyon doppler ultrasonografi (venöz Doppler) önerilir. Uzunluğu, yeri (ör. safenofemoral birleşmeye yakınlık) ve derin sisteme yakınlık gibi bulgular tedavi kararını etkiler. 

Tromboflebit Tedavi Seçenekleri

Tedavi, hastanın genel durumu, trombüsün yeri ve uzunluğuna göre belirlenir. Başlıca yaklaşımlar:

Konservatif yönetim (hafif/yerel olgularda):

• Sıcak kompres uygulamak

• NSAİİ (ağrı/iltihap kontrolü)

• Elastik kompresyon/varis çorabı kullanımı

• Bu yaklaşımlar çoğu yüzeyel olguda yeterlidir. 

Antikoagülasyon (ilaçla pıhtı önleme):

• SVT’nin ≥ 5 cm uzunluğunda olması, diz üstü/kemik üstü (proximal) yerleşim, safenofemoral birleşmeye yakınlığı (özellikle ≤10 cm), ciddi semptomlar, daha önce VTE öyküsü veya aktif malignite gibi durumlarda fondaparinux veya düşük molekül ağırlıklı heparin (LMWH) gibi antikoagülan kullanımı önerilebilir (genellikle 30–45 gün veya kılavuzlara göre düzenlenir). Bu karar doppler bulguları ve risk değerlendirmesine göre verilir. 

Girişimsel/cerrahi seçenekler:

• Eğer trombüs derin sisteme ilerliyorsa veya tekrarlayan, semptomatik varisle ilişkili SVT varsa endovenöz tedavi veya venöz cerrahi düşünülebilir. Multidisipliner değerlendirme gerekebilir. 

Tromboflebitte Acil Durum Ne Zaman?

Aşağıdaki durumlarda acil sağlık kuruluşuna başvurulmalıdır:

• Nefes darlığı, göğüs ağrısı veya ani solunum sıkıntısı (pulmoner emboli şüphesi)

• Hızla yayılan kızarıklık, ateş veya yara/iltihap bulguları (septik tromboflebit şüphesi)

• Etkilenen damar hattının hızla büyümesi veya derin sisteme yakın yerleşim (doppler ile doğrulama gerektirir).

Tedavi Sonrası Bakım ve Önleme

• Tedavi altında iken hareketli kalın; uzun süreli hareketsizlikten kaçının.

• Doktorunuzun önerdiği süre ve şekilde varis çorabı kullanın.

• Antikoagülan alıyorsanız düzenli takip ve kan testleri (gerekiyorsa) ile güvenliğinizi sağlayın.

• Tekrarlayan olgularda altta yatan risk faktörleri (varis, trombofili, malignite) araştırılabilir. 

Maliyet Bilgisi (2025 tahmini — merkez ve ülkeye göre değişir)

• Muayene + venöz Doppler ultrason: 

• Konservatif tedavi (ilaç + bandaj): nispeten düşük maliyet

• Antikoagülan (30–45 gün) kullanımı): ilaç tipine göre değişken (ilaç maliyeti + takip)

• Girişimsel/cerrahi tedavi: (işlemin türüne göre)

Sık Sorulan Sorular (SSS)

Tromboflebit ile DVT aynı şey mi?

Hayır. Tromboflebit genellikle yüzeyel damarlarda olur; DVT derin damarlarda oluşur. Fakat SVT bazen DVT’ye dönüşebilir; bu yüzden doppler ile değerlendirme önemlidir. 

Tromboflebit kendiliğinden iyileşir mi?

Küçük, yüzeyel olgular genellikle birkaç hafta içinde düzelir. Ancak semptomlar şiddetliyse veya trombüs uzun ise tedavi gerekebilir.

Antikoagülanlar herkese verilir mi?

Hayır. Antikoagülanlar, trombüsün yeri/uzunluğu, yakınlığı ve hastanın risk profiline göre seçilir. Uzunluğu ≥5 cm veya safenofemoral birleşmeye yakın yerleşim gibi durumlarda daha sık önerilir.